تعصب چیست؟ چه چیزی باعث میشود که ما به فردی متعصب تبدیل میشویم؟
تعصب یک نوع تفکر و باور پذیرفته شده که هیچ نوع انعطافی در آن وجود ندارد.
یک فرد متعصب بدون هیچ منطقی نسبت به مسئله مورد نظرش واکنشی احساسی از خود
نشان می دهد و بیچونوچرا از آن حمایت میکند.
درواقع این پدیده یک احساس قوی و شدید است که بهدلیل وابستگی زیاد به آن مسئله ایجاد میشود.
تعصب یک رفتار خارج از اعتدال است که باعث میشود تصویری برخلاف واقعیت برای فرد ایجاد شود.
تعصبات بیش از اندازه حتی میتواند باعث ایجاد گروههای خطرناک مثل داعش یا نازیها شود.
انواع تعصب چه هستند؟
معمولاً واژه تعصب برای نشاندادن وابستگی شدید به دین و مذهب به کار میروند.
در این میان زنان در تعصبات مذهبی بسیار آسیبپذیر هستند.
یکی از نمونههای بسیار معروف آن در جهان، دختری پاکستانی به نام ملاله است که مدتی
در زیر سایه یکی از متعصبترین گروههای تروریستی، یعنی طالبان، زندگی کرده است.
اما این آسیب اجتماعی میتواند در زمینههای مختلفی وجود داشته باشد.
مثل قوم، قبیله، ملیت، کشور، حزب، نژاد، فرهنگ، جنسیت، زبان، عقیده، شغل، پست و سازمان و…
یکی از نمونههای واضح آن، تبعیض نژادی نسبت به سیاهپوستان است.
تعصب میتواند هم بار منفی و هم (گاهی) بار مثبت داشته باشد.
برای مثال در تعصبات قومی و نژادی، افراد نمیتوانند عقاید متفاوت را بپذیرند و
حتی ممکن است برای صیانت از احساس برتری قومی خود دست به رفتارهای خشونتآمیز بزنند.
اما اگر بخواهیم این واژه را در بار معنایی مثبت برای سازمانها به کار ببریم،
به مفهوم تعهد و تعلق زیاد اعضا به سازمان خواهد بود.
افراد متعصب چه ویژگی هایی دارند؟
افرادی که متعصب هستند، شخصیتی استبدادی و اقتدارگرا دارند.
این افراد نسبتبه باورهای خود بسیار سرسخت هستند و هیچ انعطافی ندارند.
افراد با تعصب گوش شنوایی ندارند و حرفهای طرف مقابل خود را نمیشنوند.
آنها تحمل نظرات مخالف را ندارند.
همچنین روی انجامشدن یا نشدن کاری بیش از اندازه پافشاری میکنند.
پیش داوری کردن، توجیه کردن و عدم انتقاد پذیری از دیگر ویژگیهای این افراد است.
این پدیده میتواند به خودخواهی، خودستایی و خود بزرگبینی منجر شود.
اما بدتر از آن میتواند پدیدههایی مثل نژادپرستی و فاشیسم را به وجود آورد.
شاید گمان کنید دوران فاشیسم گذشته است.
ما چگونه به دام تعصب میافتیم و چرا؟
1 جهل و عدم آگاهی
جهان بسیار بزرگ است و فرهنگهای متفاوتی در جهان وجود دارد.
اگر شما به این تنوع آگاه نباشید و فکر کنید تنها روش زندگی که درست است،
روش زندگی شماست، دچار تعصب میشوید.
2 عشق و نفرت بیش از اندازه
زمانی که افراد نسبتبه گروه خودی عشق بیش از اندازه و
نسبتبه گروه دیگری نفرت بیش از اندازه داشته باشند،
تعصبات راه خود را به ذهن فرد باز میکنند.
3 تمایل انسان به تشکیل گروه
انسان از زمانهای بسیار دور برای آن که بتواند بقا داشته باشد،
به تشکیل گروه نیاز داشته است. بنابراین انسانها مایلند، در گروههایی عضو باشند که
با آنها متعهد و با گروههای دیگری دشمن هستند.
این دستهبندیها که ریشه در فرگشت دارد، باعث ایجاد تعصب میشود .
4 جهتگیری تأییدی
زمانی که به مسئلهای باور پیدا میکنید، پس از آن فقط اطلاعاتی را
قبول میکنید که باورهای شما را تأیید کند.
حال اگر اطلاعاتی وجود داشته باشد که باورهایتان را به چالش بکشد، آن را نادیده میگیرید.
به همین دلیل ممکن است بخشی از واقعیت را هرگر نبینید و تعصبی برخورد کنید .
اگر تفکر پیشاهنگی داشته باشید میتوانید فرضیات خود را زیر سؤال ببرید و تعصبات خود را کاهش دهید.
5 نگرشهای آموختهشده
نگرشهایی که به ما آموخته میشود، میتواند باعث ایجاد تعصب شود.
برای مثال نوجوانی را در نظر بگیرید که طرفدار یک تیم فوتبال است.
او طبق الگوهایی که از خانواده و جامعه خود یاد گرفته است،
سعی میکند طرفدار یک تیم فوتبال معروف شود.
با این حال ممکن است برخی از این الگوها او را وادار کنند تا مانند عده خاصی از افراد حاضر در استادیوم،
دست به خشونت بزند؛ چرا که تعصب را نشانه ابراز علاقه به تیمش میداند.
راه رهایی از تعصب چیست؟
کارهای زیر به شما کمک میکند تا روی تعصبات خود کنترل بیشتری داشه باشید.
مطالعه
آموختن، یادگیری و خواندن از آن کارهایی است که همیشه به داد آدمیزاد میرسد.
هرچه آگاهی انسان زیاد شود، از آن طرف تعصبات انسان کمتر میشود
یکی از بهترین راهها برای افزایش آگاهی مطالعه کتاب است.
تفکر نقادانه
اگر بتوانید تفکر انتقادی را در خود پرورش دهید، میتوانید تعصبات خود را کاهش دهید.
یکی از ویژگیهای افرادی که متعصب هستند، این است که گوش شنوا ندارند.
با تقویت این مهارت چه بسا این افراد بتوانند، روی تعصبات خود کنترل بیشتری داشته باشند.
ارتباط با افرادی با طرز فکرهای متفاوت
اگر یک فرد متعصب با اشخاصی ارتباط برقرار کند که از آنها خوشش بیاید،
هرچند اگر تفکراتی متضاد با او داشته باشند، میتواند بهمرور از تعصب او کاسته شود.
سفر بروید و سعی کنید با فرهنگها و آدابورسوم متفاوت دیگران آشنا شوید.
افزایش روحیه انتقادپذیری
زمانی که افراد بتوانند تحمل شنیدن نقدهای دیگران را داشته باشند،
میتوانند روی تعصبات خود کنترل بیشتری داشته باشند.
تعصب کورکورانه میتواند تا جایی پیش رود که یک پدر دخترش را بکشد یا
گروهی ازآدمها مثل دوران نازیها افراد غیرخودی را موجوداتی پست بدانند که لایق مرگ هستند.
بنابراین باید همیشه مراقب بود که تعصبات چشمان ما را کور نکنند.
یکی از بهترین کارهایی که میتواند به ما کمک کند تا فردی متعصب نباشیم،
افزایش آگاهی و مطالعه است.
دیدگاهتان را بنویسید